İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi

Öz

Bu makalede, Cumhuriyet döneminde büyük bir Türkçe terim hazinesi kurmak ve bunu başarmak için verilen mücadele ile terimler hakkındaki görüşler, düşünceler, tartışmalar ve kazanımlar Türk Dil Kurumu’nun düzenli yapmış olduğu Türkoloji Kurultayları izleği üstünden anlatılmaya çalışılmıştır. Özellikle iktidarlar tarafından belirlenen dil ve terim politikalarını uygulamak üzere Türk Dili Tedkik Cemiyeti kurulmuştur. Sonra bu kurum faaliyet alanlarına göre kendi içinde kollara ayrılmıştır. Bu kollardan biri olan terim koludur ve birinci Türk Dili Kurultayı’ndan itibaren tüm bilim dallarına ait terim sözlerin Türkçeleştirilmesi gibi iddialı bir çalışma içine girmiştir. Bu gayretleri1923-1945 yıllarında idealist/ülkücü hatta milliyetçi yaklaşımla eski İslam dairesine ait terimlerin yerine milli terimleri oluşturma uğraşı vermiştir.1945-1980 yılları arasında tasfiyeci bir anlayışla, dilde kullanılmakta olan bütün terimlerin sadece öztürkçe olması, bütün İslam terimlerin atılması/tasfiyesi, yerine yenilerin bulunması gibi bir anlayışla tasfiye hareketi yaşanmıştır.1980 ihtilâlinden sonra yeni anayasa kabul edilmiş ve Türk Dil Kurumu da yeniden yapılandırılmış,  terimler konusunda normale dönüş diyebileceğimiz serbest dönem başlamıştır.Türk Dil Kurumu on yıllık planlı döneme geçerek ilk on yılda Türk terimciliğine yön vermek için çeşitli çalışmalar yürütmüş, ikinci on yılda Türk dünyası sözlük hazinesini bir bütün olarak değerlendirme çalışmalarına yönelmiştir. 2000’li yılların başından itibaren kitle iletişim araçlarının çeşitlenmesi ve yaygınlaşmasıyla terimcilikte ulusal ve uluslar arası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ortamları doğmuş,  internet ortamında çevirim içi terim sözlükleri yaygınlık kazanmaya başlamıştır.